Elina Dzhafarli

^{Globalisation In Each House}

^{We live in the century of globalization. Globalization or globalisation is the process of international integration arising from the interchange of world views, products, ideas, and other aspects ofculture. Put in simple terms, globalization refers to processes that promote world-wide exchanges of national and cultural resources. Advances in transportation and telecommunicationsinfrastructure, including the rise of the Internet, are major factors in globalization, generating further interdependence of economic and cultural activities. It is an objective process, encompassing the whole globe.}

^{Analyzing the changes, those have occurred in the world over the past decades, we can see that the accelerated development and its interrelationship are inseparable processes. The modern world is complex, multifaceted, dynamic and controversial. It is the world of a dramatic choice, the world of anxieties and hopes. People, as never before, have become vulnerable to achievements they had created themselves.}

^{As human being we are always attach with lot of essential things in our life. Jobs, education, retailing, and banking these are the compulsory things in our life. It was very hard to get in touch with these before technology changed our life and made it easier for us. It has contributed a lot to exchange our life from writing a letter which could take one month to arrive to the receiver to writing an e-mail which can be received by the receiver in just one minute, from going to the shop to choose and buy things to choose and buy using E-commerce and no one even needs to go to the shop to collect their goods. Sticking with the book for whole day can be very amusing for the students. Thanks to IT which introduced us to an innovative way of studying.}

^{Globalization is manifested itself most clearly in the field of Information and Communications Technology or ICT. ICT is often used as an extended synonym for information technology (IT), but is a more specific term that stresses the role of unified communications and the integration of telecommunications (telephone lines and wireless signals), computers as well as necessary enterprise software, middleware, storage, and audio-visual systems, which enable users to access, store, transmit, and manipulate information.}

^{Results of implementation of ICT in our daily lives, in a life of an individual cannot be appreciated unambiguously. There both positive and negative effects are taken place. In my report I would like to consider in more detail on aspects of ICT, which bring benefits to us, to facilitate and improve the quality of our lives.}

^{To begin with, I would like with an analyze of an implementation of ICT at schools of Azerbaijan.}

One defining feature of ICTs is their ability to transcend time and space. Online course materials, for example, may be accessed 24 hours a day, 7 days a week. That means that you can use itanytime and anywhere.

^{Teachers and students do not have to rely on printed books and other materials in physical media housed in libraries, which are available in limited quantities, for their educational needs. With the Internet and the World Wide Web, a wealth of learning materials in almost every subject and in a variety of media can now be accessed from anywhere at any time of the day and by an unlimited number of people. So ICT helps to access to remote learning resources.}

^{ICTs can enhance the quality of education in several ways: by increasing learner motivation and engagement by facilitating the acquisition of basic skills, and by enhancing teacher training. ICTs are also transformational tools which, when used appropriately, can promote the shift to a learner-centered environment. The use of ICT helps to improve the quality of education.}

^{ICTs such as videos, television and multimedia computer software that combine text, sound, and colorful, moving images can be used to provide challenging and authentic content that will engage the student in the learning process. Interactive radio makes use of sound effects, songs, and other performance conventions to compel the students to listen and become involved in the lessons. More so than any other type of ICT, networked computers with Internet connectivity can increase learner motivation as it combines the media richness and interactivity of other ICTs with the opportunity to connect with real people and to participate in real world events.}

^{ICT can make planning, preparation of lessons and designing of materials easier for teachers. It increases the flexibility in when and where tasks are carried out.}

^{Unfortunately, at the moment not every private school in Baku can show off the modern computers, not to mention the state schools. But this year is declared as a year of technology in Azerbaijan. That’s why I hope that the situation will change for the better.}

^{The second thing which I would like to discuss is the role of ICT in improving healthcare on the example of Azerbaijan.}

^{Azerbaijan is a developing country. Over the last ten years there have been significant improvements in the medical field due to the introduction of ICT.}

^{ICT has an impact on many aspects of health care in Azerbaijan. The most important are accessibility to health care services by citizens, economical aspect and quality of care aspect. The main goal is to provide access for people at any time and in any place.}

^{It is also provide an easy access to patients’ records and to medical information. So it saves the time. A patient can book an appointment without leaving his/her home by online-booking.}

^{It helps to store the database for Medical Inventory, to organize the information about the history of the illnesses of the patients.}

^{The next area which was affected by ICT is business.}

^{There are many advantages in using ICT in businesses. Here are a few:}

• ^{It is very easy to store data, different documents or materials can be saved in many places;}
• ^{There is a wide range of different programs that can facilitate your work;}
• ^{To control the organization is much easier and better by using a PC;}
• ^{Using ICT also means that there is unlimited amount of space available to you;}
• ^{ICT can effortlessly fix any errors;}
• ^{It  provides online-banking;}
• ^{Ability to sell tools online so you do not need to travel as much and can work from home;}
• ^{Easy to find clients}

^{Moreover, with new technology, productivity should be increased as some activities will be speeded up.}

^{Quality and accuracy: Machines are capable of producing the same standard of product over and over again, which reduces human error and therefore reducing waste or errors.}

^{Lower labour costs: Machines and technology can replace some human tasks, and over time this will make some employees redundant. This saves the business paying wages for labour.}

^{Communications: Through new technology such as email and video-conferencing, communications will be improved within a business and also to external customers. Communication between branches or even between countries will be improved.}

^{To sum up I would like to analyse some benefits of ICT to society in general.}

^{Information communication technology has greatly impacted and enhanced global socialization and interactions.}

^{In fact information technology has taken over nearly every aspect of our daily lives from commerce (buying and selling) to leisure and even culture. Today,mobile phones, desktop computers, hand held devices, emails and the use of Internet has become a central part of our culture and society. These technologies play a vital role in our day to day operations. ICT has made global social and cultural interaction very easy. We now live in an interdependent global society, where people can interact and communicate swiftly and efficiently. News and information can now be transmitted in minutes. Individuals can easily stay in contact with members of their families who reside in other countries or make new friends across the world.}

^{Examples of information and communication technology (ICT) tools used for these purposes are emails, instant messaging (IM), Chat rooms and social networking websites, such as Facebook and Twitter, Skype, iPhones, cellular phones and similar applications.}

^{ICT made a major contribution towards the elimination of language barriers - people speaking different languages can connect and socialize or trade in real time via the Internet. This is made possible with the use of language translators.}

 

^{All in all, we cannot uniquely determine the implementation of ICT in our daily lives. But one we can say with a fully confidence that our world is not static, it is constantly in motion and it always develops, with it develops also our society. It is an inevitable process, which cannot be controlled. And ICT is only a small part of what the future holds.} 

Əliyeva Günay

^{Hər kəs üçün mümkün olan dayanıqlı inkişaf}

 Cəmiyyətdə sosial—iqtisadi səviyyənin qeyri—bərabər inkişafı ilə əlaqədar üçüncü minilliyin başlanğıcı özünəməxsus xüsusiyyətlərinə görə aşağıdakı kimi fərqlənir:

 ^{ilk növbədə texniki—iqtisadi inkişafın nailiyyətlərindən bəhrələnməklə dünya əhalisinin müəyyən hissəsinin həddindən artıq varlanması, digər hissəsinin isə yoxsulluq içində qalmasının getdikcə dərinləşməsi, habelə insan sivilizasiyasının və onu əhatə edən qlobal ətraf mühitin sabitliyinin təhlükə qarşısında qalması ilə;}

 ^{digər tərəfdən isə, dünyanın müxtəlif regionlarında iqtisadiyyatın coşqun inkişaf sürəti ilə ətraf mühitin mühafizəsi problemlərinin uzlaşdırılmaması və bu sahədə mövcud olan fərqin daha da artması nəticəsində qlobal ekosistemlərə mənfi təsirin güclənməsilə.}

 ^{Müasir dövrdə atmosferin ozon qatının dağılması, iqlimin getdikcə istiləşməsi, səhralaşma prosesinin zaman ötdükcə daha geniş əraziləri əhatə etməsi, bioloji müxtəlifliyin kəskin azalması, ətraf mühitin çirklənməsi ilə əlaqədar müxtəlif xəstəliklərin geniş yayılması bəşəriyyəti narahat edən ən qlobal ekoloji problemlərdəndir. Zaman keçdikcə qeyd olunan bu problemlərin həll edilməsi üçün təxirəsalınmaz tədbirlərin həyata keçirilməsi daha da aktuallaşır. Vaxtında həllini tapmamış, kiçik bir təbiət hadisəsi kimi izah olunan problemlər indi artıq bəşəriyyət qarşısında qlobal, qarşısıalınmaz fəlakətlərlə başa çata biləcək prosesə çevrilmişdi.}

 ^{Bildiyimiz  kimi 1992—ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının təşəbbüsü ilə Rio—de—Janeyro şəhərində  konfrans  keçirilmişdir. Bu  konfransda  qeyd  edilmişdir  ki, dünyanın gələcək inkişafı ilk növbədə ekoloji problemlərin necə həll olunmasından asılı olacaqdır. Bu konfransda dünyada mövcud olan ətraf mühit problemlərinin həlli yolları çox ciddi şəkildə nəzərdən keçirilmiş və mühüm qərarlar, o cümlədən artıq bütün Beynəlxalq ekoloji təşkilatların proqram sənədinə çevrilmiş «Dayanıqlı inkişaf» konsepsiyası qəbul edilmişdir. Bu konsepsiyada iqtisadi inkişafın ekoloji tarazlıqla vəhdət təşkil etməsi, burada üstünlüyün ətraf mühitin qorunmasına verilməsi, ekoloji problemlərin ilk növbədə həll olunması, gələcək nəsillərin imkanları məhdud-laşdırılmadan çağdaş nəsillərin rifahının yaxşılaşdırılması ön xəttə çəkilmişdir. Buna nail olmaq üçün ilk növbədə iqtisadiyyatın səmərəliliyinin yüksəldilməsi və ətraf mühitin qorunması təmin olunmalıdır.}

 ^{Rio—de—Janeyroda keçirilmiş bu konfrans ekoloji problemlərin həllində hər bir ölkənin ətraf mühitinin qorunması problemini ümumbəşəri kontekstə çıxartmışdır. Bu gün artıq ətraf mühitin mühafizəsi məsələləri aparıcı beynəlxalq təşkilatların proqram sənədlərində öz əksini tapmışdır. Belə ki, bu yaxınlaradək hətta NATO, ATƏT kimi təşkilatlar belə yalnız məhəlli münaqişələrin həlli və təhlükəsizlik problemləri ilə məşğul olurdularsa, indi onlar ekoloji problemləri ciddi şəkildə gündəliklərinin başlığına çıxarırlar.}

 ^{Azərbaycan Respublikası son illər sosial və iqtisadi inkişaf sahələrində kifayət qədər nailiyyətlər əldə etmişdir ki, bu tərəqqi də milli və beynəlxalq sənədlərdə təsdiqlənmişdir. Sosial və iqtisadi sahələrdəki nailiyyətlərin artmasının dayanıqlı olması ölkə tərəfindən əsas prioritet kimi qəbul edilmişdir. Nəzərdə tutulur ki, daha optimal nəticələr Ekoloji cəhətdən dayanıqlı sosial—iqtisadi inkişafa dair Milli Proqramın (bundan sonra — Milli Proqram) hazırlanması və həyata keçirilməsi əsasında əldə edilə bilər.}

 ^{Mütərəqqi bəşəriyyətin qəbul etdiyi «Dayanıqlı inkişaf» konsepsiyasının prinsiplərinin həyata keçirilməsinə xidmət edən Milli Proqram «Azərbaycan Respublikasının 2002—ci il dövlət büdcəsi haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2001—ci il 26 dekabr tarixli 612 nömrəli Fərmanının 19—cu bəndinə əsasən Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən hazırlanmışdır.}

 ^{Ölkənin ümumi inkişaf strategiyasının ayrılmaz hissəsi olan bu Milli Proqramın işlənməsi ətraf mühitin qorunması sahəsində fəaliyyətin koordinasiyasının gücləndirilməsi yolu ilə milli, regional və beynəlxalq səviyyələrdə təbii ehtiyatların mühafizəsi, elmə əsaslanan inkişaf prinsiplərinin tətbiqi, indiki və gələcək nəsillərin maraqlarını təmin edərək iqtisadi və insan resurslarının istifadəsində davamlılığın təminatına yönəlmişdir.}

 ^{Bu Milli Proqram dayanıqlı inkişafın əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirməklə müvafiq tədbirlər sistemini əhatə edir.}

 ^{Milli Proqram dayanıqlı inkişaf sahəsində dünyada toplanmış ən yeni biliklər nəzərə alınaraq zamanın sınağından çıxmış ekoloji prinsiplərə, milli mədəniyyətə və təcrübəyə əsaslanır.}

 ^{Milli Proqram Azərbaycan Respublikası üçün mövcud problemlərin həllinin ilkin mərhələsi olaraq, 2003—2010—cu illərdə həyata keçiriləcək tədbirlər planını əhatə edir.}

 ^{Bu proqrama əsasən müxtəlif sahələr üzrə dayanıqlı inkişaf prinsiplərinə əsaslanan fəaliyyət planları hazırlanmalıdır.}

^{Milli Proqramın məqsədi Azərbaycan Respublikasında indiki və gələcək nəsillərin ehtiyaclarının təmin edilməsi naminə mövcud ekoloji sistemlərin, iqtisadi potensialın qorunmasından və təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə edilməsindən ibarətdir. Bunu gerçəkləşdirmək məqsədi ilə təbii ehtiyatlardan istifadə yolları işlənib hazırlanmalı və iqtisadiyyatın inkişafı davamlılıq prinsipləri əsasında həyata keçirilməlidir. Nəticə etibarı ilə həmin potensialın çeşidini kifayət qədər artırmaq, təkmilləşdirmək və keyfiyyətini yüksəltməyə xidmət edən iqtisadi bazanın formalaşmasına nail olmaq mümkündür. Bu zaman iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinin inkişaf etdirilməsi və yeni iş yerlərinin yaradılması məqsədilə iqtisadi potensiallardan və təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə edilməsi nəzərdə tutulur.}

 ^{Milli Proqramın tədbirlər planının həyata keçirilməsi kompleks yanaşmanı tələb edir. Buraya ölkənin ekoloji və iqtisadi ehtiyatlarının milli, regional, beynəlxalq əsaslarla idarə olunması yollarının axtarılması, müvafiq şəraitdə hər hansı bir amilin qiymətləndirilməməsi nəticəsində ətraf mühitə və iqtisadiyyata dəyəcək potensial ziyanın mahiyyətinin dərk edilməsi və qarşısının alınması daxildir.}

 ^{İnkişafın ekoloji baxımdan dayanıqlı olmasını təmin etmək üçün iqtisadi fəaliyyət zamanı meydana çıxan ciddi ekoloji problemləri aradan qaldırmaq, onları məhdudlaşdırmaq zəruridir və Milli Proqram məhz buna yönəldilmişdir.}

 ^{Milli Proqramın məqsədlərinə, bir—biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirməklə nail olmaq olar:}

 ^{ətraf mühitin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün iqtisadi və insan potensialının idarə edilməsinin müvafiq üsullarından istifadə edilməsi;}

 ^{indiki və gələcək nəsillərin rifahının yaxşılaşdırılmasını təmin edən, stimullaşdıran iqtisadi modellərin, texnologiyaların yaradılması və istifadəsi;}

 ^{eyni və müxtəlif nəsillərin nümayəndələri arasında təminatın ədalətlilik prinsipləri əsasında həyata keçirilməsi;}

 ^{insanın həyat fəaliyyətini təmin edə biləcək sistemlərin, ekosistemlərin və biomüxtəlifliyin qorunması.}

 ^{Bu vəzifələrin həyata keçirilməsi aşağıdakı prinsiplərə əsaslanır:}

 ^{qısa müddətli və uzunmüddətli iqtisadi, ekoloji və sosial nəticələr və ehtimal edilən fəsadlar nəzərə alınmaqla qərarların qəbul edilmə prosesinin həyata keçirilməsi;}

 ^{dayanıqlı inkişaf və ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində qərarların qəbul edilməsi proseslərində alternativ variantların nəzərə alınması;}

 ^{ətraf mühitin hər hansı komponentinin bərpa olunmayan dərəcədə pozulmasına səbəb ola biləcək iqtisadi, sosial və ekoloji layihələrin həyata keçirilməsinin qarşısının alınması;}

 ^{ətraf mühitin qorunması və dayanıqlı inkişafın təmin edilməsi üçün müvafiq vəsaitin ayrılmasına imkan yaradan güclü və çoxşaxəli iqtisadi inkişafın təmin edilməsi;}

 ^{dayanıqlı inkişaf və ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində qərar qəbul etmə prosesində qeyri—hökumət təşkilatlarının nümayəndələrinin cəlb edilməsinin genişləndirilməsi.}

 ^{Milli Proqramın icrası zamanı iş prinsiplərinin biri digəri üzərində üstünlük təşkil etməməlidir. Milli Proqramda müəyyən edilmiş bütün komponentlər birbiri ilə əlaqələndirilmiş şəkildə tətbiq edilməlidir.}

 ^{Qeyd edilən vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün ilk növbədə Azərbaycan Respublikasının dövlət orqanlarını, iqtisadiyyatın ayrı—ayrı sahələrini və ictimaiyyəti dayanıqlı inkişaf haqqında məlumatlarla təmin edən informasiya sistemlərinin yaradılması vacibdir.}

 ^{Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi Milli Proqramın bütövlükdə yerinə yetirilməsi üçün lazımi metodiki göstərişlərlə, riyazi proqramlarla və elmi məlumatlarla təminatı həyata keçirəcəkdir.}

^{Əhali eyni zamanda həm istehsalçı, həm də istehlakçı kimi cəmiyyətin əsasını təşkil edir. 2001—ci ilin statistik məlumatına əsasən respublika əhalisi 8,1 mln. nəfər olmuşdur. Bunun 51%—i şəhər, 49%—i isə kənd əhalisindən ibarətdir.}

 ^{Zəngin təbii və əmək ehtiyatları olan Azərbaycanda insan inkişafı üçün yüksək potensial vardır. Bu potensialdan düzgün istifadə edərək əhalinin sağlamlığını təmin edən ekoloji mühit yaratmaqla dayanıqlı inkişafı təmin etmək mümkündür.}

 ^{Ətraf mühitin keyfiyyəti insanların sağlamlığı üçün çox mühüm amildir. Lakin sənaye və kənd təsərrüfatının inkişafı təmin edilərkən, ekoloji amillərin nəzərə alınmaması ilə əlaqədar ölkəmizin ciddi problemlərlə üzləşməsi, respublika ərazisinin böyük bir hissəsinin işğal altında qalması və insanların yaşayış yerlərindən didərgin düşməsi ətraf mühitin mühafizəsi sahələrindəki problemləri daha da dərinləşdirmişdir.}

 ^{Ölkənin ən ciddi ekoloji problemləri dövlət orqanları ilə bərabər, qeyri—hökumət təşkilatlarının və beynəlxalq təşkilatların diqqətini də cəlb etməyə başlamışdır. Hazırda problemlərin həll edilməsi və ölkənin ətraf mühitinin mühafizəsi sahəsində idarəetmə qabiliyyətini gücləndirmək məqsədilə çoxsaylı fəaliyyət proqramları işlənib hazırlanır. Çay sularının çirklənməsinin qarşısının alınması, atmosfer havasına atılan zərərli maddələrin azaldılması, Xəzər dənizinin ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, ozon qatının, biomüxtəlifliyin qorunub saxlanması kimi son dərəcə mühüm əhəmiyyətli ekoloji problemlərin uğurlu həlli üçün regional və beynəlxalq əməkdaşlığın hər zaman davam etdirilməsi olduqca zəruridir.}

 ^{Ətraf mühitin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması ilə bərabər, iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində çalışan əhalinin iş şəraitinin yüksəldilməsi bütövlükdə əhalinin ümumi sağlamlığına xidmət edən başlıca amillərdəndir. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, respublikada mövcud olan sənayenin əsasını təşkil edən bir çox müəssisələrdəki iş şəraiti ekoloji, sanitar—gigiyenik baxımdan müvafiq tələblərə cavab vermədiyindən, orada çalışan insanların sağlamlığı təhlükə qarşısında durur. Belə vəziyyət xüsusilə neft—kimya, maşınqayırma müəssisələrində daha qabarıq şəkildə təzahür edir.}

 ^{Uzun illərdən bəri müəssisələrin baxımsız vəziyyətdə olması, köhnəlmiş avadanlıqların müasir texnoloji avadanlıqlarla, eləcə də qaz—toz tutucu filtrasiya sistemlərinin yeniləri ilə əvəz edilməməsi problemin həllini qeyri—mümkün edir.}

 ^{Əhalinin sağlamlığını təmin etmək üçün isə iş şəraitinin yaxşılaşdırlması əsas şərtlərdən biridir.}

 ^{Hazırkı dövrdə mövcud vəziyyətdən çıxış yolu, köhnə müəssisələrin rekonstruksiya olunması yolu ilə həm iqtisadi, həm də ekoloji baxımdan müasir tələblərə cavab verən müəssisələrin yaradılmasından ibarətdir.}

 ^{Ən başlıca cəhətlərdən biri də ondan ibarətdir ki, əmək və əmək ehtiyatlarından düzgün istifadə olunmasının hüquqi əsasları tam işlənilməmişdir. Mütəxəssislərin hesablamalarına görə indiki dövrdə əhalinin bir milyona qədəri işsizdir. Həmin işsizlər əmək qabiliyyətli əhalinin 27 %—ni təşkil edir. İşsizlik xüsusilə keçid dövründə yaşayan dövlətlər üçün səciyyəvi hal olsa da, Azərbaycanda indiki qədər işsizlərin olması qeyri—adi haldır. Yeni iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsində işsizliyin tədricən aradan qaldırılması dövlətimizin əsas vəzifələrindən biridir. Hazırda respublikamızda hüquqi dövlətin yaranması ilə əlaqədar bu problemlərin həlli istiqamətində müvafiq tədbirlər həyata keçirilir.}

 ^{Azərbaycanda dayanıqlı insan inkişafına nail olunması əhəmiyyətli dərəcədə ölkənin həm səhiyyə və həm də ətraf mühitin mühafizəsi sahələrindəki problemlərin həllindən asılıdır. Hər iki sahə sabit iqtisadi irəliləyişə və yaşayış səviyyəsinin yüksəlməsinə təkan verən normativ hüquqi aktlardan bəhrələnməlidir.}

 

^{Azərbaycan Respublikası zəngin təbii sərvətlərə və inkişaf etmiş sənaye sahələrinə malik olan bir dövlət kimi geniş imkanlara malikdir. Lakin uzun illərdən bəri yığılıb qalmış ekoloji problemlər vaxtında öz həllini tapmadığı üçün respublikanın ətraf mühiti həddindən artıq çirkləndirilmişdir. Hazırda respublikamızda həllini təcili tələb edən bir sıra ekoloji problemlər vardır: Bakı və digər iri şəhərlərdə içməli suyun çatışmazlığı, su hövzələrinin, o cümlədən Xəzər dənizinin məişət və sənaye sularının tullantıları ilə çirkləndirilməsi, Xəzər dənizinin səviyyəsinin dəyişməsi ilə əlaqədar vurulan ziyanlar, sənaye mərkəzlərində atmosfer havasına zərərli qazların yol verilən normadan artıq atılması, kənd təsərrüfatı üçün yararlı torpaqların eroziyaya uğraması və şoranlaşması, iri sənaye və yaşayış məntəqələrinin məişət tullantılarının mütəmadi qaydada yığışdırılmaması, tələb olunan qaydada yerləşdirilməməsi, utilləşdirilməməsi və s.}

 ^{Manafova Nərmin Teymur qızı} 

                                _{Hər kəs üçün mümkün olan davamlı inkişaf.}

           

^{1992-ci ildə Rio-de-Janero şəhərində Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ətraf mühit və inkişaf üzrə keçirilən Beynəlxalq Konfransında dünyanın əksər liderlərinin və nəhəng transmilli inhisarların başçıları sivilizasiyanın inkişafında yeni mərhələnin başlandığını qeyd edərək dayanıqlı inkişaf barədə razılığa gəldilər.}

            ^{Dayanıqlı inkişaf hal-hazırkı zamanın tələblərini ödəyən, lakin gələcək nəsillərin öz şəxsi təlabatını ödəməyi təhlükə altında qoymayan və bu zaman digər ölkələrin milli suverenitetinə təhlükə yaratmayan inkişafdır.}

            ^{Dayanıqlı inkişaf mahiyyətcə təkcə ətraf mühiti deyil, daha çox bəşəriyyətin mövcudluğunu təmin edən təbii sistemlərlə insanlar arasında kövrək tarazlığı qoruyub saxlamaq üçün cəmiyyətdə müntəzəm islahatlar aparmaq bacarığını əks etdirir.}

            ^{Planetimizdə əhalinin sayı ildən-ilə artaraq 7 milyard nəfərə çatmışdır. Bu da insan həyatında , cəmiyyətdə yeni-yeni problemlər yaradır. İnsan istehlakı insan həyatı və cəmiyyətdə  təbiətin həyatı təminat sistemi uzlaşmır. Dağıdıcı təbii fəlakətlər artıq daha cox bəşəriyyətin ətraf mühitin dəyişməsi qarşısında zəifliyini üzə çıxarır.}

            ^{Cəmiyyət yalnız özü özünü saxlaya bilər, həmçinin öz inkişafının dayanıqlığını təmin edə bilər.}

            ^{İqlim dəyişkənliyi səbəbi ilə səhralaşma prosesi daha da kəskinləşir və hazırda ətraf mühitlə bağlı ən mürəkkəb problemlərdən birini təşkil edir.}

         ^{Səhralaşma termini altında iqlim müxtəlifliyi və insan fəaliyyətləri də daxil olmaqla fərqli amillər nəticəsində “ quraq, yarımquraq və yarımrütubətli ərazilərdə baş verən torpaq deqradasiyası” proseslərini birləşdirmişdir. Səhralaşma quru və həssas ekosistemlərdə müşahidə olunan dinamik prosesdir. O, yerüstü  ərazilərə, heyvan və bitki populyasiyalarına və eyni zamanda da insanların yaşayış ərazilərinə və onların özləri üçün yaratdığı şəraitə təsir göstərir. Səhralaşma həm də torpaq deqradasiyası və quraqlıq su mənbələrinin mövcudluğuna, keyfiyyətinə və həcminə mənfi təsir göstərir və bu da öz növbəsində su çatışmazlığı ilə nəticələnir.}

        ^{Hazırda bizim tanıdığımız həyat formaları mürəkkəb təkamül prosesinin nəticəsi olaraq yaranmışdır. Milyon illər ərzində yerli regional  və qlobal dəyişikliklərin baş verdiyi ətraf mühitdə bütün varlıqlar tarazlıqla yaşayır. Mikro və makro ekosistemləri təşkil edən elementlərin istənilən dəyişikliyi ətraf mühitə birbaşa zəncirvarı təsirlərin artmasına səbəb olur. Bu təsirlər qısa, orta və uzun müddətli olmaqla bir çox hallarda neqativ, hətta təhlükəli forma alır.}

         ^{İnsanın qidası praktiki olaraq müxtəlif bioloji mənbələrdən, yəni bitkilər, heyvanlar və bəzi minerallardan asılıdır. Məhz buna görə də yer üzərində həyatın təbii tarazlıqda davam etməsi üşün insan bioloji müxtəlifliyi müdafiə etməlidir. Sadə və ya mürəkkəb olmasından asılı olmayaraq istənilən növ bəzən bizim anlaya bilmədiyimiz tərzdə belə təbii tarazlığın saxlanmasında mühüm rol oynayır. Təbiətdə tarazlığın pozulması bizi əhatə edən mühitdə naməlum, çox vaxt gözlənilmədən. ən dəhşətli fəlakətlərə gətirib çıxara bilər.}

       ^{İnsan ətraf mühiti çirkləndirməklə, təbii ehtiyatları acgözlüklə istismar etməklə, gen səviyyəsində təhlükəli oyunlara girişməklə biomüxtəlifliyə böyük zərər verir və təbiətdə tarazlığı pozur.}

      ^{İnsanların sayəsində ətraf mühitə xeyli ziyan dəysə də biz dayanıqlı inkişafa nail olmaqla təbiətə qarşı öz davranışımızı dəyişməklə və hormonik həyat tərzinə keçməklə təbiətdə baş verən bir sıra dağılma prosesini geriyə çevirməklə yer üzərində həyatı, o cümlədən öz həyatımızı xilas edə bilərik.}

        ^{Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin dahiyana söylədiyi bir fikri yada salıram “Təbii sərvətlərin səmərəli istifadəsi, planetimizin genofondunun qorunması, ekoloji sağlamlıq və digər qlobal problemlər hər bir xalqı ayrı-ayrılıqda düşündürməyə məcbur etsə də, bu məsələlərin həlli yalnız birgə səylər nəticəsində mümkündür”.}

^{Son dövrdə ölkə rəhbərliyinin xüsusi diqqəti və qayğısı sayəsində Respublikada ətraf mühitin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə həyata keçirilən geniş miqyaslı tədbirlər nəticəsində təbii ehtiyatların qorunması və artırılması üçün bir çox işlər görülür. Heydər Əliyev Fondunun Vitse – prezidenti İDEA-nın təsisçisi Leyla xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə Azərbaycanda geniş vüsət almış Ətraf Mühit kompaniyasına bütün  məktəbliləri kimi bizim də məktəbimizin şagirdləri qoşularaq yaşıllıqların artırılması və qorunmasında fəal iştirak etmişlər. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev demişdir: “ Azərbaycanda təbiətin qorunması bizim gələcəyimizlə bağlı məsələdir. Azərbaycanın çox gözəl təbiəti, iqlimi vardır. Biz hamımız bu təbiəti qorumalıyıq....”}

    ^{“XXI əsrin gündəliyin”də irəli sürülən müddüaların müəyyən hissəsi ətraf mühitin mühafizasi və təbii ehtiyatların səmərəli istifadəsi ilə bağlıdır. Azərbaycanda dayanıqlı inkişafı təmin etmək məqsədilə hüquqi baza yaradılmışdır. RİO konfransından keçən  müddət ərzində  əhalinin  sağlamlığı, ətraf mühitin mühafizəsi və ekoloji təhlükəsizlik sahəsində 20-dən çox qanun qəbul edilmişdir.}

       ^{Hazırda Azərbaycan Respublikasında biomüxtəlifliyin qorunması qanun və sərəncamlarda, Dövlət proqramlarında öz əksini tapmışdır. Azərbaycanda  bioloji müxtəlifliyin  mühafizəsi və təbii sərvətlərin səmərəli  istifadəsi dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərindən  biridir. Azərbaycan Respublikası 2000-ci ildən “Bioloji müxtəliflik haqqında” Beynəlxalq Konvensiyaya qoşulmuşdur. Azərbaycan Respublikasınin Prezidentinin sərəncamı ilə “ Ekoloji cəhətdən dayanıqlı Sosila-iqtisadi inkişafa dair milli proqram” (2003-cü il), “Azərbaycan Respublikasında bioloji müxtəlifliyin qorunması və davamlı istifadəsinə dair Milli Strategiya və Fəaliyyət planı” (2006-cı il) təsdiq edilmişdir. Azərbaycan Respublikasında qəbul olunmuş “ Təbiəti mühafizə və Təbii ehtiyatların istifadəsi” (1992-ci il), “Heyvanlar aləmi haqqında” (1999-cu il).  “Balıqçılıq haqqında” (1998-ci il) və digər Azərbaycan Respublikası Qanunlarında canlıların genetik ehtiyatlarının qorunması, biomüxrəlifliyin səmərəli istifadəsi öz əksini tapmışdır.}

    ^{Biomüxrəlifliyin mühavizəsinin elmi-fəlsəfi konsepsiyası bitki və heyvanların genetik müxtəlifliyinin və təbii ekosistemlərinin tamlığının qorunub saxlanmasına xidmət edir. Bu o deməkdir ki, biz ölkə ərazisində mövcud olan bütün bioloji növləri və yarımnövləri qorumağa borcluyuq. Eyni zamanda təkcə növlərin deyil, təkamül prosesində yaranmış təbii komplekslərin mühavizəsi vacib şərtlərdən biridir.}

        ^{Azərbaycan Respublikası bir çox beynəlxalq konvensiya və sazişlərə qoşulmuşdur. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramının dəstəyi ilə 1995-ci ildən etibarən hər il Respublikamızda “İnsan İnkişafı Haqqında Məruzə” adlı illik toplu nəşr edilir.}

^{Dünya  bankının dəstəyi ilə Azərbaycanda Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi həyata keçirilir. Dünya Bankı və digər beynəlxalq maliyyə qrumlarının dəstəyi ilə beş Xəzəryanı ölkənin razılığı ilə 1995-ci ildə Xəzər Ekoloji Proqramı təşkil edilmişdir. 2001-ci ildə Bakı şəhərində “Xəzəryanı Ölkələrin Dayanıqlı İnkişafı”mövzusunda birinci Beynəlxalq Konfrans keçirilmişdir. Burada ilk dəfə olaraq Xəzəryanı ölkələrin nümayəndələri, beynəlxalq inkişaf istiqamətində qlobal problemlərin həlli yollarını birgə müzakirə rtmişlər.}

       ^{Dünyada gedən qlobal istiləşmə prosesində əgər temperatur 30C  artarsa buzlaqların əriməsinə, sahil xətlərinin  dəyişməsinə, 400 milyon insanın aclığına səsbəb ola bilər. İnsanlar bundan sonrakı fəaliyyətlərində iqtisadi, ekoloji və sosial davranışlarını təkmilləsdirməsələr qarşıdakı 200 il çətin keçəcəkdir. Kütləvi qırğın silahlarının yayılmasının ardınca, qeyri- dayanıqlı artım bəşəriyyətin gələcəyi üçün ən böyük təklükə ola bilər. Dayanıqlı artım olmadan milyardlarla insan yoxsulluğa düçar olacaq və sivilizasiyaların  coxu məhv olmaq təhlükəsiylə üzləşəcəkdir. Hər kəs üçün mümkün olan dayanıqlı inkişafa yer üzərində yaşayan hər bir insan töhvə verməlidir, özünün, övladlarının gələcəyi naminə səmərəli fəaliyyət göstərməlidir. Xüsusilə suvarılan torpaqların sahəsi artırılmalı, suvarma və qida məqsədilə yeni  su ehtiyatları yaradılmalı, dənli bitkilərin  məhsuldarlığın artırılmasına  nail olunmalı, meşə fondundan} 

 səmərəli istifadə edilməli, artırılmalı, yeni meşə zolaqları salınmalı, alternativ enerji mənbələrindən istifadəyə diqqət artırılmalıdır.

^{Milli sərvətimiz olan neft və qazın intensiv istehlakı gələcək nəsillər üçün təhlükəli olmamalıdır. Sirr deyil ki, hazırki dövrdə bizim həyat tərzimiz bir növ kimi nəinki insanın öz varlığını, ən müdhiş proqnozlara görə Yer kürrəsinin mövcudluğunu təklükə altında qoyur. Bununla belə güman edilir ki, vəziyyəti yaxşılığa doğru dəyişmək mümkündür. Bu yalnız dayanıqlı inkişaf prinsipinə riayət etdiyimiz halda mümkün ila bilər . Bəzən təsəvvür edilir ki, bu çox sadədir, ətraf mühiti çirkləndirməsək, yəni müxtəlif səviyyələrdə tullantılara yox desək, bu problem həll olunar. Lakin dayanıqlı inkişaf baxımından bu birtərəfli yanaşmadır. Çünki dayanıqlı inkişaf 3 tərkib hissədən: sosial, iqtisadi və ekoloji komponentlərdən ibarətdir. İqtisadi inkişaf bizim maddi və mənəvi ehtiyaclarımızı, sosial komponent-mənəvi  və sosial tələbatımızı, ekoloji komponent- iqtisadi və sosial inkişafın sərhədlərini təyin edir.}

^{Hər birimiz xoşbəxt həyat arzulayırıq. Lakin biz unutmamalıyıq ki, hazırkı dövrdə bəşəriyyətin  tələbatının ödənilməsinin və yüksək həyat səviyyəsinin təmin edilməsinin yeganə mənbəyi Yerin təbii ehtiyatlarıdır.}

^{Təbii ehtiyatların səmərəsiz istifadəsi, əhali artımı, təbiətə ziyan vurmaq, suyun, havanın və torpağın çirklənməsi, sosial ədalətsizlik- bütün bunlar bizim dayanıqlı inkişaf prinsiplərinə riayət etmədən yaşadığımızı göstərir. Belə həyat tərzi uzun müddət davam edə bilməz. Dəyişikliklər qaçılmazdır və dəyişikliklər müxtəlif olmalıdır.}

^{Biz təbiətdə ətrafımızdakı insanlarla münaqişəyə girmədən təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə etməli, hazırki və gələcək dövrlərə uyğun əsaslandırılmış qərarlar qəbul etməliyik.}

^{Yaradıcı və böyük  əməl sahibi, özündən çox mənsub olduğu cəmiyyəti düşünən, gələcək nəslin sağlamlığı və xoşbəxtliyinin təmin olunması yolunda yorulmadan çalışan Akademik Həsən Əliyev demişdir: “ Biz təbiətimizi nə qədər sevsək, onu nə qədər yaxşı mühafizə etsək, o da o qədər qida və şəfa verəcəkdir”.}

^{Hər kəs üçün mümkün olan dayanıqlı inkişafa nail olmaq üçün}

                              ^{təkliflərim aşağıdakılardır:}

1. ^{Yararsız torpaqların yararlı hala gətirilib əkin üçün istifadə olunması, şoranlaşmış torpaqların yuyulması, suvarılan torpaqların şəbəkəsinin genişləndirilməsi, bataqlıqların qurudularaq istifadə olunması, torpağın məhsuldarlığının artırılması.}
2. ^{Dənli bitkilərin məhsuldarlığının artırılması üçün yeni toxumçuluq təsərrüfatlarının yaradılması, elmi-tədqiqat işlərinə diqqətin artırılması.}
3. ^{Kartofun, şəkər çuğundurunun məhsuldarlığının artırılması.}
4. ^{Meşələrin qanunsuz qırılmasının qarşısının alınması, yeni meşə sahələrinin salınması.}
5. ^{Ekoloji tarazlığın pozulmasının  qarşısını almaq məqsədilə ekologiya polisinin yaradılması, əhali arasında ekoloji maarifləndirmə işlərinin aparılması, məktəblilərin ekoloji tərbiyəsinə diqqətin artırilması.}
6. ^{Cins mal-qara fermalarının, damazlıq təsərrüfatlarının yaradılması.}
7. ^{Kiçik fermer təsərrüfatlarının bazasında yeni texnologiyaların tətbiqinə əsaslanan böyük təsərrüfatların yaradılması.}
8. ^{Bitki və heyvan xəstəliklərinin qarşısının alınması və həşəratlara qarşı mübarizə məqsədilə operativ fəaliyyət göstərən məntəqələrin yaradılması.}
9. ^{Təsərrüfatların mineral gübrələrlə davamlı təmin edilməsi.}
10. ^{Heyvandarlıq}